A Vitamini Nedir ve Faydaları Nelerdir?

A Vitamini Nedir?

A vitamini, birçok gıdada doğal olarak bulunan, yağda çözünen bir vitamindir.

A vitamini normal görme, bağışıklık sistemi, üreme, büyüme ve gelişme için önemlidir.

A vitamini ayrıca kalbinizin, akciğerlerinizin ve diğer organlarınızın düzgün çalışmasına yardımcı olur.

A vitamini besinlerde 2 farklı şekilde bulunur. Et ve süt gibi hayvansal ürünlerde önceden oluşturulmuş şekildedir, bitkilerde ise Provitamin A (beta-karoten) vücutta A vitaminine dönüştürülür.

Besinlerde bulunan beta-karotenin yaklaşık % 8'i vücutta A vitamini haline getirilir.

Karaciğer, vücudun A vitamininin yüzde 90'ını depolar. Ayrıca, A vitamini ihtiyacı besinlerden kolayca karşılanabilmektedir.

A Vitamini içeren Besinler

• Ringa ve somon gibi bazı balık türleri, Sığır karaciğeri, Yumurta, Süt ve peynir gibi süt ürünleri,
• Yeşil yapraklı sebzeler ve ıspanak, tatlı patates, havuç, brokoli ve kış kabağı gibi diğer yeşil, turuncu ve sarı sebzeler
• Kavun, mango, kayısı, papaya, karpuz, mandalina, şeftali gibi meyveler

A vitamini eksikliği belirtileri

A vitamini eksikliği gelişmiş ülkelerde nadir görülmekte olup, yoksulluk veya çok sınırlı bir diyet uygulayan yetişkinler ile çocuklar da görülme olasılığı yüksektir.

Normal sindirimi engelleyen durumlar, çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, siroz, alkolizm ve kistik fibroz gibi A vitamini emilim bozukluğuna yol açabilir. Hafif A vitamini eksikliği yorgunluğa, enfeksiyonlara yatkınlığa ve kısırlığa neden olabilir.

Aşağıdakiler daha ciddi bir eksikliğin belirtileridir.

• Kseroftalmi, (düşük ışıkta görememedir) tedavi edilmezse körlüğe yol açabilen
• Nyctalopia veya gece körlüğü
• Gözlerin beyaz kısmında düzensiz lekeler
• Kuru cilt veya saç

A Vitaminin Faydaları Nelerdir?

A vitamini, sağlığa birçok yönden fayda sağlayan önemli bir besin maddesidir.

• Güçlü antioksidan

Beta karoten, alfa karoten ve beta kriptoksantin gibi provitamin A karotenoidleri, A vitamininin öncüleridir ve antioksidan özelliklere sahiptir.

Karotenoidler vücudunuzu serbest radikallerden korur - oksidatif stres yaratarak vücudunuza zarar verebilecek yüksek reaktif moleküller.

Oksidatif stres diyabet, kanser, kalp hastalığı ve bilişsel gerileme gibi kronik durumlarla ilişkilendirilmiştir.

Karotenoid oranı yüksek diyetler kalp hastalığı, akciğer kanseri ve diyabet gibi bu durumların çoğunda daha düşük riskle ilişkilidir.

• Göz sağlığı ve makula dejenerasyonunun önlenmesi için gereklidir

A vitamini görme ve göz sağlığı için gereklidir.

Diyetle yeterli miktarda A vitamini alımı, yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) gibi bazı göz hastalıklarına karşı korunmaya yardımcı olur.

Araştırmalar, kandaki beta karoten, alfa karoten ve beta kriptoksantin seviyelerinin yükselmesinin YBMD riskini %25'e kadar azaltabileceğini göstermektedir.

Bu risk azalması, karotenoid besinlerin oksidatif stres seviyelerini düşürerek maküler dokuyu korumasıyla bağlantılıdır.

• Bazı kanserlere karşı koruma sağlayabilir

Antioksidan özellikleri nedeniyle, karotenoid bakımından zengin meyve ve sebzeler belirli kanser türlerine karşı koruma sağlayabilir.

Örneğin, 10.000'den fazla yetişkin üzerinde yapılan bir çalışmada, kanında en yüksek düzeyde alfa karoten ve beta kriptoksantin bulunan sigara içicilerinin akciğer kanserinden ölme riskinin, bu besinleri en düşük düzeyde alan sigara içicilerine kıyasla sırasıyla %46 ve %61 daha düşük olduğu bulunmuştur (1).

Çalışmalar retinoidlerin mesane, meme ve yumurtalık kanseri hücreleri gibi belirli kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebileceğini göstermektedir (2).

• Doğurganlık ve fetal gelişim için hayati önem taşır

A vitamini hem erkek hem de kadın üremesi için gereklidir çünkü sperm ve yumurta gelişiminde rol oynar.

Ayrıca plasental sağlık, fetal doku gelişimi ve bakımı ve fetal büyüme için de kritik öneme sahiptir (3).3

Bu nedenle, A vitamini hamile insanların ve gelişmekte olan bebeklerinin yanı sıra hamile kalmaya çalışan insanların sağlığı için de vazgeçilmezdir.

• Bağışıklık sisteminizi güçlendirir

A vitamini, vücudunuzu hastalıklardan ve enfeksiyonlardan koruyan tepkileri uyararak bağışıklık sağlığını etkiler.

A Vitamini, hastalıklara karşı koruma sağlayan bağışıklık tepkilerinde merkezi rol oynayan B hücreleri ve T hücreleri de dahil olmak üzere belirli hücrelerin oluşumunda rol oynar.

Bu besin maddesindeki bir eksiklik, bağışıklık sistemi tepkisini ve işlevini azaltan pro-enflamatuar moleküllerin seviyelerinin artmasına neden olur (4).

A Vitamini Zararları Nelerdir?

A vitamininin bazı türlerinin yüksek miktarda alınması zararlı olabilir.

Önceden oluşturulmuş A vitamininin çok fazla alınması (genellikle takviyelerden veya bazı ilaçlardan) şiddetli baş ağrısına, bulanık görme, mide bulantısına, baş dönmesine, kas ağrılarına ve koordinasyon sorunlarına neden olabilir. Ciddi vakalarda çok fazla önceden oluşturulmuş A vitamini almak komaya ve ölüme bile yol açabilir.

Hamileyken çok fazla önceden oluşturulmuş A vitamini alırsanız, bebeğinizde anormal gözler, kafatası, akciğerler ve kalp gibi doğum kusurlarına neden olabilir. Hamileyseniz veya hamileyseniz veya emziriyorsanız, yüksek dozda önceden oluşturulmuş A vitamini takviyeleri almamalısınız.

Yüksek miktarda beta-karoten alımı, önceden oluşturulmuş A vitamini ile aynı sorunlara neden olmaz. Yüksek miktarda beta-karoten tüketmek cildi sarı-turuncuya çevirebilir, ancak bu durum zararsızdır ve daha az yediğinizde ortadan kalkar. Bununla birlikte, çeşitli çalışmalar sigara içenlerin, eski sigara içenlerin ve yüksek dozda beta-karoten takviyesi alan asbeste maruz kalan kişilerin akciğer kanseri ve ölüm riskinin daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Önceden oluşturulmuş A vitamininin günlük üst sınırları , tüm kaynaklardan (yiyecek, içecek ve takviyeler) alınan alımları içerir ve aşağıda listelenmiştir. Bu düzeyler, tıbbi nedenlerle doktor gözetiminde A vitamini alan kişiler için geçerli değildir. Beta-karoten ve diğer provitamin A formları için üst sınır yoktur.

Günlük A Vitamini İhtiyacı Nedir?

İhtiyacınız olan A vitamini miktarı yaşınıza ve cinsiyetinize göre değişmektedir. Önceden oluşturulmuş A vitamini ve provitamin A karotenoidlerinin ortalama günlük tavsiye edilen miktarları, aşağıda retinol aktivite eşdeğerlerinin (RAE) mikrogram (mcg) cinsinden listelenmiştir (5).